Tabiatta bulunan yaklaşık 8 bin ayrı kuş türünün 500'ü Avrupa'da yaşarken, Türkiye'de ise en az 450 ayrı cinse rastlandığı belirtiliyor. Uluslararası Kuşları Koruma Konseyi'nin yaptığı çalışmalarda, Türkiye'de 70 kuş cennetinin varlığı tespit edildi. Özellikle 15'inin acilen koruma altına alınması gereken bu doğal güzellikleri bekleyen en büyük tehlikeler arasında ise kontrolsüz ve usulsüz avcılık, yapılaşma, sazlık ve sulak alanların işgali, sulak bölgelerdeki aşırı su kullanımıyla ortaya çıkan kuraklık, yangınlar, kalabalık ve gürültülü ortamlar sayılıyor. İLK AKLA GELENLER Ülkemizdeki kuş cennetleri içinde ilk akla gelenler Manyas Kuş Cenneti, İzmir Çamaltı Tuzlası, Kayseri Develi Ovası'nda yer alan Sultansazlığı Yay Gölü, Beypazarı yakınlarındaki Nallıhan Kuş Cenneti, Kızılırmak Deltası Bafa Gölü, Sinop'un Sarıkum Gölü, Nemrut Krater Gölü, Silifke Göksu Deltası, kelaynakların doğumhanesi olarak bilinen Şanlıurfa'nın Birecik İlçesi Fırat Vadisi sayılabilir. Ancak, Bursa yakınlarındaki Ulubat Gölü, Bilecik Söğüt'teki Gölcük, Milas Bafa Gölü, Kıyıkışlacık, Muğla-Aydın Çine Çayı Vadisi, Köyceğiz Dalyan sazlıkları çevresi, Foça Orak Adası, Siren Kayaları tepeleri, İzmir Gölcük, Antalya Belek, Amasya, Kırıkkale, Kapukaya Baraj Gölü, Edirne Meriç, Enez gibi daha birçok sulak alanda ender görülen kuş türlerine rastlamak da mümkün. MANYAS KUŞ CENNETİ Gölün yapısı ve özelliği sebebiyle birçok zoolojist için eşi bulunmaz bir laboratuvar. Marmara Bölgesi'nin tektonik çukurlaşma alanları içinde yer alan Manyas Gölü, güneyden gelen Kocaçayla beslenen ve kuzeydoğudaki Kuş Cenneti ile Türk turizmine önemli katkı sağlayan bir göl. Ağaçlık ve sazlık bölümde mart ayı başından itibaren gelen kuşların kuluçkaya yattığı göl, 1938 yılında İstanbul Üniversitesi'nden Zoolog Prof. Dr. C. Kosswig tarafından keşfedildi. O tarihten beri devamlı kontrol altında tutulan bölge, önce kuş cenneti sonra da milli park ilan edildi. Mart ayında gölün kuzeydoğu ucunda kuluçkaya yatan kuşlar, ağaçların gövdelerini saran sular sebebiyle, yüksek dallarda kendilerini güvende hissederek yavrular. Mayıs ayında yumurtadan çıkan yavrular, temmuzda uçmaya başlar. Mart-temmuz, eylül-ekim kuş gözlemek için ideal dönemlerdir. O dönemlerde 200'ü aşkın kuş türünü izlemek mümkündür. GÖZETLEME KULESİNDEN BAKINCA... Kuş Gözetleme Kulesi'nden ilkbaharda karabatak, beyaz pelikan, kaşıkçı kuşları, saz bülbülleri, çulha kuşu, bakır kargası, kış aylarında ise en çok ördekler izlenebiliyor. Bölgenin bir özelliği de Manyas'ta kuluçkaya yatmış kuşların beslenmesini bir başka sulak alan olan Ulubat Gölü'nden sağlamasıdır. Manyas, Dalyan, Ulubat üçgeni içinde dolaşan kuşların yanı sıra gölün sahilinde Mustafa Bilgiç'in çiftliğinde de birçok kuşu canlı olarak görmek mümkün. Turistik tesislere verilmek üzere tavuskuşu yetiştirme çiftliği olarak da ünlenen kuş cenneti turistlerin de gözde mekanlarından sayılıyor. Avrupalı uzmanların A sınıfı diplomayla ödüllendirdiği kuş cenneti Manyas, Evliya Çelebi'nin gezi notlarında ise şöyle yer alıyor: "Suyu hayat vericidir. Vahşi kuşlarla doludur. Her gece kaz ve kuğu sesinden, kanat şıkırtısından Manyas sahrası titrer". KUŞLAR KOROSU Gölde tombul pelikanlar, boz martılar, eşlerine yuva yapan kılıbık çulha kuşları, prenses edalı beyaz balıkçıllar, mevsimin ilk göçmen kuşlarından sayılıyor. Balıkçıl ve kaşıkçı kuşları, çeltikçi, saz bülbülleri, yaz boyu sürecek konserlerine bu gölde devam ederken, seromoniye mayıs ayında yavrular da katılıyor ve Manyas müthiş bir kuş korosuna sahne oluyor. Sonbahar'da güneye göç eden leylekler gölün batı kıyılarında soluklanırken, tercihi kış olan pelikanlar, yaban kazları, tahtalı güvercinler ve kuğular ancak uzaktan görülebiliyor. Son kafile olarak turnalar da geçip giderken Kuş Cenneti, artık su tavukları ve sakar mekelerine kalıyor. Gün batımında bulutlar halinde ördek sürüleri, geceleri ise cüce baykuşun kısık sesli ıslıkları duyuluyor. SULTANSAZLIĞI Kayseri'nin Develi Ovası'nda yer alan Sultansazlığı Gölü'nde kuşların 252 çeşidi yaşıyor. Kuş sayısı ise 400 bin. Angutların ilk sırayı aldığı Sultansazlığı, 20 bine yakın flamingoyu ağırlıyor. Kapadokya'nın Sultansazlığı'na çok yakın oluşu sebebiyle, göl, turistlerin akınına uğruyor ve tek kürekli sallarla sazlar arasında gezi yapmalarına imkan veriyor. İZMİR ÇAMALTI TUZLASI Dünyada sahip olduğu doğal şartlar sebebiyle, kuş türleri açısından eşi bulunmayan İzmir Çamaltı Tuzlası da bir dönem yok olma tehlikesi atlatmıştı. 190 kuş çeşidini barındıran Çamaltı Tuzlası'nda gruplar halinde toplanan flamingolar farklı yuva mimarileriyle dikkat çekiyorlar. Kıyıya yakın uçan yalı çapkını, deniz dibini iyi görüşü ile tanınıyor. Dalgıç kuşların en ustası, en hızlısı bahri, en geveze kuşlardan olan deniz kırlangıçları da yörenin sakinleri arasında sayılıyor. NALLIHAN KUŞ CENNETİ Ankara-İstanbul-Bolu-Eskişehir dörtgeni arasında yer alan ve 150'yi aşkın kuş türünü barındıran Nallıhan Kuş Cenneti, 1994 yılında Milli Parklar, Av ve Yaban Hayatı Genel Müd ydoğu ucunda kuluçkaya yatan kuürlüğü tarafından koruma altına alındı. Bir gözlem terası da bulunan burada, piknik yapılabilir, göl kenarında şahin, doğan, kartal, turna, keklik, çulluk, bıldırcın, kaz, kılkuyruk, leylek, ötücü kuşlar, Mısır Akbabası, alaca balıkçıl, kaşıkçı yeşilbaşı, karabatak, su tavuğu gibi kuşlar görülebilir. BAFA GÖLÜ 16 bin hektar alanlı orman ve gölleri ile kuşların önemli sığınma yeri olan Bafa balık göllerinde 260 kuş türü yaşıyor. Kuş bilimi ve eğitimi açısından oldukça önemli olan yörede, nesli azalan tepeli pelikan, deniz kartalı, dilkuyruk ve dikkuyruk, sayıları tüm dünya popülasyonu açısından önemli rakamlara ulamış durumda. GÖKSU DELTASI Kışlama ve kuluçka alanı olarak Göksu Deltası'na gelen çok sayıda kuş türü, yılın hemen her mevsiminde ilginç ve canlı bir peyzaj oluşturuyor. Yerli kuşların da barındığı deltada, özellikle Akdeniz'de yalnızca belli bölgelerde rastlanan ve sayıları gittikçe azalan saz horozu, bölgenin simgesi olarak dikkat çekiyor. Göksu Deltası, kış aylarında ve göç zamanında kuş nüfusu ve tür sayısı olarak 330'a yakın türe ev sahipliği yaparak Manyas ve Sultansazlığı kuş cennetlerinin önünde geliyor.

• 26.3.2002 22:49

Kaynak: Haber Vitrin